Elektrik şebekelerinde etkin güç gereksiniminin artmasıyla birlikte tepkin güç gereksiniminin arttığıda görülmektedir.Aydınlatma gücünün önemli biryer tuttuğu yıllarda şebekelerin güç faktörleri yüksekti.Elektrik motorlarının sayısının çoğalması ve özellikle evlerde kullanılan elektrikli aygıtların artmasıyla tepkin güç gereksiniminin arttığı ve dolaylı olarak güç faktörünün düştüğü görülmektedir.
Işık kaynağı olarak deşarj yanmaları(florasan tüp,civa buharlı lambalar,sodyum buharlı lambalar gibi) daha çok kullanılması da şebekenin güç katsayısının düşmesine neden olmaktadır.
Deşarj lambaları ile kullanılan balastlar büyük ölçüde tepkin güç tüketirler.Bazı örnekler vermek gerekirse florasan lamba balastları için güç katsayısı 0,55 civarındadır.40 W'lık bir florasan lamba tam kompanzasyon yapılarak çalıştırılırsa çekeceği akım kompanzasyonsuz halinin yarı değere düşeceği başka deyişle 75 VAr'lık güç tasarrufu edileceği anlaşılır.Civa buharlı ve sodyum buharlı lambalar için güç katsayısı yaklaşık 0,4-0,5 arasında olduğu söylenebilir.
Motorların güç faktörü bozucu etkisi büyük olmakla beraber tam güce çıkmayan endüstri tesislerinde motorların güç katsayısı değerleri düşmektedir.Özellikle tekstil sanayinde motorların hız ayarı yapılmasıyla güç katsayısının düştüğü görülmektedir.
Tüketiciler üzerinde yapılan istatistiklere göre örneğin tekstil fabrikalarında güç katsayısının aylık ortalamasının 0,7 civarında olduğu buna karşılık bürolarda 0,6' ya yaklaşan değerlerin varlığı söylenebilir.
Yapılan gözlemlere göre güç katsayısının değerleri saatten saate ve mevsimden mevsime değişim göstermektedir.Elektrik işletmesinin değerleri kış aylarında 0,85 ile en yüksek düzeyi ,0,77 ile en düşük düzeyi bulunmaktadır.Daha küçük bir tüketim merkezinde yapılan gözlemlere göre düç katsayısı saatten saate 0,75 ile 0,50 değeri arasında değişim göstermektedir.
Bilindiği gibi etkin enerji ancak generatörler yardımıyla elde edilebilir.Başka bir deyişle generatörlerde enerjiye başka bir şekil verilmiş olur.Bunun yanı sıra tepkin güç üretimi için enerji dönüşümü yapan makina başka bir çeşit enerji verilmesi zorunluluğu bulunmaktadır.Tepkin gücün generatörden etkin güçle birlikte alınması doğal bir durum olmakla beraber bunun başka yollarla elde edilmesi yöntemi daha ekonomik çözüm yolları aranması ve bulunması sağlanmıştır.
Generatörler dışında tepkin güç üretminde başlıca kondansatör ve senkron motorlar kullanılır.Kondansatörler şebekeye gerilimi sabit varsayılırsa tepkin güç verirler.Senkon motorlar ise uyarma koşullarına bağlı olarak tepkin güç alışverişi yapabilirler.
Tepkin gücün generatörler dışındaki araçlarla çok basit bir şekilde elde edilmesi bu güce gereksinim duyan noktalarda üretilen üreticiden tüketiciye kadar hatları transformatörleri boş yere yüklememek fikrini doğurmuştur.Bu işlem güç katsayısının düzeltilmesi ve tepkin gücün kompanzasyonu gibi çeşitli isimler almaktadır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder