Şebeke gerilimi lamba devresine uygulandığında birbirine yakın durumda bulunan starter elektrotları arasında ark oluşur.Bu sırada elektrotlar ısınarak birbirine değer.Starterin kontaklarından akım geçmeye başlamasıyla flamanlar üzerinden akım geçerek bunların elektron yaymasına ve civanın buharlaşmasına neden olur.
Akım, bimetal ve kontak üzerinden geçtiğinden ,starter içerisindeki gaz ve bimetal soğuyarak kontakları açar.
Starter devresinin açılmasıyla balastın akımı kesilir ve manyetik alanında düşüş olur.Manyetik alandaki düşüş nedeniyle balast bobini üzerinde,şebeke geriliminden daha büyük bir öz indükleme EMK sı (yaklaşık 1000V) oluşur.Yüksek gerilim,flamanlar arasında (daha önce ısınarak iletken hale gelen lamba iç ortamı üzerinden ) ark şeklinde atlar.Böylece buharlaşan civaya çarpan ark şeklindeki akım ,ultraviole ışınlarının oluşmasını sağlar.Ultraviole ışınları ise,cam tüpün iç yüzeyindeki flüoresan tabakaya çarparak lambanın ışık vermesini sağlar.
Lambanın,tüp içerisindeki flüoresan madde ve gazın cinsine göre değişik renkte ışık vermeye (yanmaya) başladığı anda balast gerilimi 100-110 V civarına düşürerek ilk anda ateşleyici olarak yaptığı görevi,normal çalışma anında akım sınırlayıcı olarak devam ettirir.
4 Ocak 2012 Çarşamba
Flüoresan Lambalar
İki ucu flamanlı cam tüp,balast,starter,soket gibi elemanlardan oluşan lamba çeşididir.Akkor lambaya göre çok daha fazla ışık yayar ve kullanımı yaygındır.
Flüoresan lambaların iki ucunda bulunan flamanlar akım geçtiğinde ısınarak tüp içindeki gazı da ısıtır.Flamandan geçen akım çok kısa süre içinde starter tarafından kesilir.İşte akımın tam kesilmesi anında balast yüksek bir gerilim oluşturarak tüpün iki ucu arasında akım geçişini başlatır.Gazdan geçmeye başlayan elektrik akımı ışığı oluşturur.
Flüoresan lambaların artıları;
-Işık verimi akkor flamanlı lambadan yüksektir.
-Göz kamaştırmaz
-Az ısınır
-Ömrü uzundur
-Gün ışığı yayar
Olumsuz yönleri;
-İlk maliyeti yüksektir
-Montajı biraz karmaşıktır
Flüoresan Tüp:Işık yayan cam tüp içindeki hava boşaltılmış,özel gaz (argon) ve civa doldurulmuştur.Lambanın flamanları tungsten metalinden yapılmıştır.Flamanlar arasındaki boşlukta ise ısıyla elektron yaymaya başlayan oksit tabakası mevcuttur.Boru şeklindeki cam tüpün iç yüzeyine flüoresanlı madde sıvanmıştır.
Balast:İnce çelik saçlardan yapılmış nüve üzerine sarılmış bobinden oluşan balast,flüoresan lambanın çalışabilmesi için mutlaka kullanılması gereken bir elemandır.
Uygulamada 20 ve 40 W gücündeki balastlar yaygın olarak kullanılmaktadır.Yapılış şekilleri bakımından iki çeşittir;
-Bobinli (klasik) balast
-Elektronik balast
Bobinli balastlar 5-10 W gibi ilave bir güç tüketirler.Elektronik balastların güç tüketimi ise yok denecek kadar azdır.O nedenle elektronik yapılı balastlar tercih edilmelidir.TSE kalite belgesi olmayan balastlar ses yapmakta ve kısa ömürlü olmaktadırlar.
Starter:Cam tüp içerisine yerleştirilmiş ısıya duyarlı kontakları bulunan küçük boyutlu elemana starter denir.Bu araç,flüoresan lambanın flamanları ısınana kadar devrede kalır.Yanmakta olan flüoresan lambadaki starter çıkarılsa dahi lamba yanmaya devam eder.Starterin cam tüpü içerisinde bulunan bimetal,uzama katsayıları farklı iki ince metalin birleştirilmesiyle üretilmiştir.Lamba devresine akım uygulandığında bimetalli kontak düzeneği kapalıdır.Bu sayede starter üzerinden akım geçişi olur.1-2 saniye içerisinde ısınan bimetal kontağın açılmasına neden olur.
Starterlerde bimetal düzeneğine paralel olarak bağlanan küçük kapasiteli kondansatör bimetalli kontakların ömrünü uzatıcı etki yapar.Başka bir deyişle kondansatör startere gelen parazitik,istenmeyen sinyallerin bozucu etkisini ortadan kaldırır.
Soketler:Flüoresan tüpünü devreye bağlamada kullanılan elemanlara soket denir.
Flüoresan lambaların iki ucunda bulunan flamanlar akım geçtiğinde ısınarak tüp içindeki gazı da ısıtır.Flamandan geçen akım çok kısa süre içinde starter tarafından kesilir.İşte akımın tam kesilmesi anında balast yüksek bir gerilim oluşturarak tüpün iki ucu arasında akım geçişini başlatır.Gazdan geçmeye başlayan elektrik akımı ışığı oluşturur.
Flüoresan lambaların artıları;
-Işık verimi akkor flamanlı lambadan yüksektir.
-Göz kamaştırmaz
-Az ısınır
-Ömrü uzundur
-Gün ışığı yayar
Olumsuz yönleri;
-İlk maliyeti yüksektir
-Montajı biraz karmaşıktır
Flüoresan Tüp:Işık yayan cam tüp içindeki hava boşaltılmış,özel gaz (argon) ve civa doldurulmuştur.Lambanın flamanları tungsten metalinden yapılmıştır.Flamanlar arasındaki boşlukta ise ısıyla elektron yaymaya başlayan oksit tabakası mevcuttur.Boru şeklindeki cam tüpün iç yüzeyine flüoresanlı madde sıvanmıştır.
Balast:İnce çelik saçlardan yapılmış nüve üzerine sarılmış bobinden oluşan balast,flüoresan lambanın çalışabilmesi için mutlaka kullanılması gereken bir elemandır.
Uygulamada 20 ve 40 W gücündeki balastlar yaygın olarak kullanılmaktadır.Yapılış şekilleri bakımından iki çeşittir;
-Bobinli (klasik) balast
-Elektronik balast
Bobinli balastlar 5-10 W gibi ilave bir güç tüketirler.Elektronik balastların güç tüketimi ise yok denecek kadar azdır.O nedenle elektronik yapılı balastlar tercih edilmelidir.TSE kalite belgesi olmayan balastlar ses yapmakta ve kısa ömürlü olmaktadırlar.
Starter:Cam tüp içerisine yerleştirilmiş ısıya duyarlı kontakları bulunan küçük boyutlu elemana starter denir.Bu araç,flüoresan lambanın flamanları ısınana kadar devrede kalır.Yanmakta olan flüoresan lambadaki starter çıkarılsa dahi lamba yanmaya devam eder.Starterin cam tüpü içerisinde bulunan bimetal,uzama katsayıları farklı iki ince metalin birleştirilmesiyle üretilmiştir.Lamba devresine akım uygulandığında bimetalli kontak düzeneği kapalıdır.Bu sayede starter üzerinden akım geçişi olur.1-2 saniye içerisinde ısınan bimetal kontağın açılmasına neden olur.
Starterlerde bimetal düzeneğine paralel olarak bağlanan küçük kapasiteli kondansatör bimetalli kontakların ömrünü uzatıcı etki yapar.Başka bir deyişle kondansatör startere gelen parazitik,istenmeyen sinyallerin bozucu etkisini ortadan kaldırır.
Soketler:Flüoresan tüpünü devreye bağlamada kullanılan elemanlara soket denir.
Akkor Flamanlı Lambalar
Cam gövde ve yüksek dirençli flamandan oluşan lamba türüdür.Akkor lambaların standart güç değerleri:5-10-25-40-60-75-100-150-200W tır.
Akkor flamanlı lambalar ürettikleri ışığın azlığı nedeniyle günümüzde uygulamadan çekilmektedir.
Lambalar
Lambaların ışık yayması elektrik akımının direnci yüksek metallerden geçerken onu ısıtması esasına dayanmaktadır.
Joule kanununda da vurgulandığı gibi içinden akım geçen her iletken belli oranda ısınmaktadır.Bu ısınma bakırda,gümüşte,çinkoda,tungstende farklı değerde olmaktadır.Isınma miktarını belirleyen unsur metalin özdirencidir.
Aydınlatma amacıyla kullanılan lambaların birçok modeli vardır.Günümüzde en çok flüoresan lambalarla aydınlatma yapılmaktadır.
Joule kanununda da vurgulandığı gibi içinden akım geçen her iletken belli oranda ısınmaktadır.Bu ısınma bakırda,gümüşte,çinkoda,tungstende farklı değerde olmaktadır.Isınma miktarını belirleyen unsur metalin özdirencidir.
Aydınlatma amacıyla kullanılan lambaların birçok modeli vardır.Günümüzde en çok flüoresan lambalarla aydınlatma yapılmaktadır.
Duy
Lambanın devreye bağlanmasında kullanılan elemanlara duy denir.Duyun tesisata bağlantısı yapılırken anahtardan gelen faz ucunun dip kontağa bağlanması gerekir.Bu yapılmaz ise lamba duya sökülüp takılırken elektrik çarpması sözkonusu olabilir.
Üretim şekillerine göre duyları şöyle sınıflandırabiliriz;
Süngülü Duy:Sarsıntının fazla olduğu yerlerde (taşıtlar,el fenerleri vb) kullanılırlar.Bunlarda lambanın duya giren kısmında çıkıntılar vardır.Bu çıkıntılar sayesinde lamba duya çok sıkı bir şekilde monte edilebilmektedir.
Vidalı Duy:Lamba başlığına ve duyun içine açılan dişlerin birbirine vidalanarak bağlandığı duydur.Sarsıntının olmadığı tesislerde kullanılır.
Elektrik tesisatçılığında kullanılan vidalı duyları kullanıldığı yere göre şöyle sınıflandırabiliriz.
-Asma (universal) duy
-Tavan duyu
-Duvar duyu
-Bahçe duy
-Donanma duy
-Braçol duy
Elektrik tesisatçılığında kullanılan duyları boyularına göre şöyle sınıflandırabiliriz;
Minyonet Duy(E-7):Daha çok zayıf akım (1,5-12V) devrelerinde kullanılırlar.
Minyon Duy(E-14):Zayıf akım ve aydınlatma devrelerinde kullanılırlar.
Normal Duy(E-27):220 voltluk aydınlatma tesislerinde kullanılırlar.
Golyat Duy(E-40):200W dan büyük güçlü lambaların beslenmesinde kullanılır.
Üretim şekillerine göre duyları şöyle sınıflandırabiliriz;
Süngülü Duy:Sarsıntının fazla olduğu yerlerde (taşıtlar,el fenerleri vb) kullanılırlar.Bunlarda lambanın duya giren kısmında çıkıntılar vardır.Bu çıkıntılar sayesinde lamba duya çok sıkı bir şekilde monte edilebilmektedir.
Vidalı Duy:Lamba başlığına ve duyun içine açılan dişlerin birbirine vidalanarak bağlandığı duydur.Sarsıntının olmadığı tesislerde kullanılır.
Elektrik tesisatçılığında kullanılan vidalı duyları kullanıldığı yere göre şöyle sınıflandırabiliriz.
-Asma (universal) duy
-Tavan duyu
-Duvar duyu
-Bahçe duy
-Donanma duy
-Braçol duy
Elektrik tesisatçılığında kullanılan duyları boyularına göre şöyle sınıflandırabiliriz;
Minyonet Duy(E-7):Daha çok zayıf akım (1,5-12V) devrelerinde kullanılırlar.
Minyon Duy(E-14):Zayıf akım ve aydınlatma devrelerinde kullanılırlar.
Normal Duy(E-27):220 voltluk aydınlatma tesislerinde kullanılırlar.
Golyat Duy(E-40):200W dan büyük güçlü lambaların beslenmesinde kullanılır.
Anahtarlar
Elektrik devrelerinde açma kapama görevi yapan devre elemanına anahtar denir.
Anahtarları yapılış şekline göre şöyle sınıflandırabiliriz;
Sıva Üstü Anahtar:Sıva üstüne monte edilen anahtardır.
Sıva Altı Anahtar:sıva içerisinde gömülü anahtar kasası içerisine monte edilen anahtardır.
Etanj (Antigron) Anahtar:Nemli yer tesislerinde kullanılan anahtardır.Nem,toz,patlayıcı gaza karşı sızdırmaz özelliktedir.
Elektrik anahtarlarını işlev bakımından şöyle sınıflandırabiliriz;
Adi (Tek Kutuplu) Anahtar:Bir lamba yada lamba grubunu yakıp söndürmeye yarar
Komütatör Anahtar:İki ayrı lamba yada lamba grubunu bir yerden, tek tek yada ayrı ayrı yakıp söndürmeye yarar.
Vaviyen Anahtar:Bir lamba yada lamba grubunu iki ayrı yerden yakıp söndürmeye yarar.
Anahtarları yapılış şekline göre şöyle sınıflandırabiliriz;
Sıva Üstü Anahtar:Sıva üstüne monte edilen anahtardır.
Sıva Altı Anahtar:sıva içerisinde gömülü anahtar kasası içerisine monte edilen anahtardır.
Etanj (Antigron) Anahtar:Nemli yer tesislerinde kullanılan anahtardır.Nem,toz,patlayıcı gaza karşı sızdırmaz özelliktedir.
Elektrik anahtarlarını işlev bakımından şöyle sınıflandırabiliriz;
Adi (Tek Kutuplu) Anahtar:Bir lamba yada lamba grubunu yakıp söndürmeye yarar
Komütatör Anahtar:İki ayrı lamba yada lamba grubunu bir yerden, tek tek yada ayrı ayrı yakıp söndürmeye yarar.
Vaviyen Anahtar:Bir lamba yada lamba grubunu iki ayrı yerden yakıp söndürmeye yarar.
Yangın Koruma Rölesi
Apartmanların ana besleme hattına monte edilerek kullanılan elemandır.Fazın birisinden toprağa doğru 300mA lik bir akım kaçağı olması durumunda devreyi açar.Bu röleler yapı olarak kaçak akım koruma rölesine benzer.
Kaydol:
Kayıtlar (Atom)